Phân tích nhân vật Johan Liebert trong Monster - Naoki Urasawa

Monster - Naoki Urasawa, nếu ai đã từng thời 8x 9x chắc hẳn vẫn còn nhớ đến tên manga thể loại tâm lý này. Hôm nay tôi sẽ làm bài phân tích về nhân vật Johan Liebert - phản diện của Monster.

*Một số lưu ý:
- Bài phân tích sẽ chú trọng về phần tìm hiểu nguyên nhân vì sao Johan trở thành "Quái Vật".

- Cũng như từ 'Quái Vật' , từ 'cái tên' trong manga này mang ý nghĩa rất đặc biệt.

- Johan Lierbert không phải là tên thật của Johan, tên thật của cậu không được tiết lộ trong manga này.


Giờ chúng ta bắt đầu với quá khứ của Johan.

- Johan và Nina là kết quả của một cuộc thí nghiệm, người nam và người nữ với những đặc điểm sinh học phù hợp(Mắt xanh, tóc vàng, xinh đẹp, thông minh, người nam xuất thân từ quân ngũ...) sẽ bắt cặp với nhau cùng sinh con để có thể tạo ra một giống loài thuần chủng và hoàn hảo.

- Cả cha(không biết tên) và mẹ( tên là Anna) của Johan dù bắt cặp trong thí nghiệm này nhưng họ thật sự yêu nhau, cả hai lên kế hoạch cùng nhau bỏ trốn nhưng bị phát hiện, người cha bị giết, người mẹ thì thù hận Franz Bornapata(người điều hành các cuộc thí nghiệm). Anna đã nói: "Dù cho tôi có chết thì những đứa con đang lớn dần trong bụng sẽ nhất định thay tôi trả thù"(chap 140).
Thế là cặp song sinh là kết tinh của tình yêu nhưng lại ra đời trong sự thù hận của người mẹ và sự kiểm soát của đám người Frantz Bonaparta

- Anna đã nghĩ ra tên cho Johan và Nina nhưng lại bị ông Franz Bonaparta tác động hoặc rất có thể là ép buộc, ông ta nói:"Đừng nghĩ tên cho hai chúng nó, không có tên gọi cũng chẳng sao cả."(chap 140). Điều này khiến cho xuyên suốt bộ truyện ta thấy được cả Johan lẫn Nina đều không biết được tên thật của mình là gì( bởi vì bà mẹ đã nghĩ ra tên nhưng lại bị ép không cho đặt tên).

- Và rồi bi kịch xảy ra, đám người Franz Bornaparta đến, ép buộc Anna phải lựa chọn giữa Johan và Nina đứa nào sẽ được đem đi thí nghiệm. Anna lúc đầu đã buông tay Johan ra, nhưng lúc sau lại tỏ ra nhầm lẫn mà ôm cậu lại, đẩy Nina về phía đám người kia. Hành động này của người mẹ đã gây ra một sự ngờ vực ám ảnh cho Johan. Cậu không biết rằng liệu giữa cậu và Nina, đứa nào bị bỏ rơi? Đứa nào không được mẹ kỳ vọng sống mà giao cho 'quái vật' đây?

"Mẹ vốn muốn cứu tôi ư? Hay là mẹ nhầm lẫn giữa tôi với em gái? Đứa nào? Đứa nào bị bỏ rơi?" (Johan Liebert, chap 162)

- Sống dưới suy nghĩ đó, cậu ngày qua ngày ở nhà ngồi đọc quyển sách hình "Quái Vật Không Tên" chờ đợi em gái trở về. Franz Bonaparta đã yêu lấy Anna - mẹ của hai đứa trẻ song sinh nên lên kế hoạch giết hết những người tham gia kế hoạch thí nghiệm tại biệt thự hoa hồng để cả gia đình Johan có thể chạy trốn. Nina đã chứng kiến cảnh chết chóc tập thể đó, từng người một sau khi uống rượu ngã nhào nên nhau mà chết, Franz Bonaparta đã kêu Nina quên đi mọi chuyện để gia đình người ông yêu có thể sống một cuộc sống hạnh phúc bình thường, tuy nhiên... Nina đã chạy về kể hết mọi chuyện xảy ra với cô bé cho Johan nghe. Sau khi nghe xong mọi chuyện, thay vì cảm thấy may mắn vì mình là người được mẹ 'cứu' thì Johan lại đánh tráo kí ức của bản thân và Nina với nhau. Cậu xem mình là Nina - đứa con bị mẹ bỏ rơi. Hành động này của Johan khá kì quặc khi lại để bản thân rơi vào trạng thái ''tồi tệ'' như thế. Một số người nói rằng vì muốn cứu em gái mình nên Johan mới làm vậy để nhận thay phần quái vật về phía mình. Nhưng theo tôi thì nó hoàn toàn sai, nguyên nhân Johan trở thành quái vật hoàn toàn không phải do các cuộc thí nghiệm ở biệt thự hoa hồng được anh sao chép từ ký ức của Nina hay là từ cô nhi viện 511 mà sau này anh nhập học(cả hai nơi đều được Bonaparta điều hành nên cách tiến hành thí nghiệm gần như giống nhau). Bằng chứng ở đâu ra ư? Để tôi trình ra nè.

"Johan từ khi sinh ra đã là quái vật, chúng tôi không thể nào tạo ra một tác phẩm nghệ thuật nào được như vậy"(Hartmann - người từng làm việc tại trại trẻ mồ côi 511,chap 21)

Vậy nguyên nhân là gì? Giờ tôi sẽ lục lại các sự việc vừa kể trên nhé.
+ Johan và Nina được sinh ra và dạy dỗ trong sự thù hận của người mẹ. Cả gia đình sống trong sự kiểm soát của đám người thí nghiệm.

+ Điều quan trọng nhất là đây, cả Johan và Nina đều không được đặt tên. Cái tên của bản thân - thứ mà ta được ban cho bởi đấng sinh thành từ khi ra đời chứ không phải được cướp đi từ kẻ khác. Cái tên của ta mang theo sự kỳ vọng của cha mẹ, nó làm cho một đứa trẻ cảm nhận rằng việc mình sống là rất có ý nghĩa bởi vì có cha mẹ yêu thương, mong muốn mình được sống trong hạnh phúc. Vậy nếu ngược lại thì sao? Những đứa trẻ không biết đến tên mình như Johan và Nina sẽ nghĩ như thế nào?

Tôi xin phép được trích một đoạn của Franz Bonaparta nói về đôi song sinh Johan và Nina ở chap 157.

"Tôi thử vẽ chúng... thử vẽ diện mạo của hai đứa trẻ được sinh ra trong tình yêu thương ngập tràn, nhưng... dù có vẽ bao nhiêu bức tôi cũng vẽ không ra được bức nào ưng ý. Bởi thế tôi nhận ra rằng... chưa hề tồn tại một tình yêu bao quanh chúng."

Thế là giờ đây ta đã có thể hiểu rõ ràng hành động đánh tráo ký ức của bản thân thành Nina của Johan. Với cái suy nghĩ liệu trong hai đứa, ai là người bị mẹ bỏ rơi? Johan đã dễ dàng bị tuyệt vọng và xem mình là kẻ bị mẹ bỏ rơi, là đứa con mà mẹ không yêu thương và kỳ vọng được sống. Một đứa trẻ không hề có một tình yêu bao quanh thì sao mà có thể tin tưởng rằng bản thân được yêu thương đây? Cũng ngay lúc đó, Johan dần trở thành 'quái vật'. Cậu từ từ mất hết niềm tin vào các ý nghĩa về sự sống cộng kèm thêm việc khi vượt biên giới cùng Nina, cả Johan và em gái mình gặp rất nhiều cảnh người chết. Các bức ảnh vẽ về vùng đất hoang tàn thiếu sức sống trong manga khi Johan hồi ức về khoảng thời gian vượt biên cũng phần nào phản ánh thế giới quan của Johan, một thế giới chết chóc và cô độc, sự sống chẳng có ý nghĩa quái gì ở thế giới đó cả.

Giờ thì tôi xin trích đoạn hội thoại của Johan với bé trai Milos để bổ sung cho quan điểm của tôi.(chap 98)

"Em có được sinh ra trong sự kỳ vọng không?"

"Tại sao em bị bỏ rơi?"

"Không phải mẹ ghét bỏ nên mới vứt em đi sao?"

"Chuyện như vậy cũng thường xảy ra lắm."

"Bởi vì vũ trụ này đều là sự chết chóc."

"Đối với vũ trụ, một sinh mạng được sinh ra ở một góc nào đó trên trái đất chẳng là cái gì cả."

"Cái chết là rất bình thường."

"Có ai mong em sống đâu."

"Có người nào mong muốn em sống không?"

"Có lý do gì để em tiếp tục sống?"

Khi nói chuyện với cậu bé Milos này, Johan đang sử dụng tên của mẹ cậu, Anna. Từng lời nói của Johan đều nói với cậu bé Milos nhưng có lẽ chính cậu cũng đang tự nói với bản thân mình.

Vào đêm Franz Bonaparta ghé thăm vợ chồng Liebert để gặp mặt cặp đôi song sinh lần cuối. Nina đã nhận ra anh trai của mình là quái vật khi phát hiện ra người sát hại các cặp cha mẹ nuôi là Johan. Cô bé cầm súng trên tay, bóp cò bắn thẳng vào đầu quái vật, mặc dù Johan rất xem thường mạng sống và tỏ ra đồng tình về việc chết dưới tay em gái của mình nhưng hành động muốn giết Johan của Nina đã triệt để cắt mất con đường trở về làm lại người thường của quái vật. Vì sao như vậy ư? Bởi vì xuyên suốt manga, Johan luôn thể hiện một tình yêu thương với em gái của mình mặc cho làm rất nhiều hành động tổn thương đến cô. Chúng ta dễ dàng thấy được tình cảm của Johan đối với Nina thông qua các dòng sau.

"Anh được sinh ra để chôn em trong biển hoa. Anh sẽ gửi cho em những đóa hoa đẹp nhất."

"Hạt dẻ ở đây tất cả đều là của em."

"Làm ơn đừng làm tôi quên mất Nina. Chỉ tôi và Nina trên thế gian này."

Sau sự việc Anna tỏ ra nhầm lần giữa hai người con, trong suy nghĩ của Johan chỉ còn duy nhất một người thân thiết trên đời đối với cậu là Nina. Nếu người mẹ là nhân vật chủ chốt làm cho Johan trở thành quái vật thì người thân duy nhất còn lại giúp cho Johan vẫn có phần nào con người là Nina, tuy nhiên vào cái đêm đó Nina đã thật sự nổ phát súng vào đầu của Johan, cả Nina cũng không kỳ vọng Johan được sống. Johan may mắn được bác sĩ Tenma cứu sống nhưng lại trở thành một con quái vật thực thụ. Về sau Nina đã nhận ra được điều này.

"Đêm trời mưa ấy... nếu không nổ súng... nếu tôi bỏ qua cho anh ấy thì sẽ không có một loạt thảm kịch. Sẽ không hại chết bấy nhiêu người." (Nina Fortner, chap 158)

Một câu hỏi được nảy ra trong đầu tôi là ai sẽ kỳ vọng Johan - con quái vật được sống đây? Bà mẹ sao? Chúng ta nên hiểu ở đây là chi tiết nhầm lẫn hai đứa con của bà mẹ đã làm cho Johan rơi vào sự ngờ vực ám ảnh, cậu không biết rằng liệu mẹ có thật sự kỳ vọng cậu được sống hay không. Để rồi Johan xem mình là Nina - đứa con bị bỏ rơi, sống ngày qua ngày là một con quái vật với suy nghĩ sẽ không hề có một ai kỳ vọng mình được sống. Giữa tuyệt vọng và hi vọng, thứ Johan lựa chọn cho mình là tuyệt vọng. Cậu muốn tránh thoát khỏi cái suy nghĩ vẫn còn chút hi vọng kia. Tưởng chừng như mọi việc sẽ cứ như thế cho đến khi bác sĩ Tenma cứu lấy Johan lần đầu tiên. Tôi đề cập đến nhân vật này vì bác sĩ Tenma chính là nhân vật duy nhất trả lời được cho câu hỏi phía trên tôi đề cập, đây là nhân vật đã từng hai lần mong muốn Johan được sống.

Một vị bác sĩ với suy nghĩ mạng người là bình đẳng đã hi sinh cả tương lai sự nghiệp của mình để cứu một con quái vật mà người bác sĩ ấy lầm tưởng là một cậu bé bình thường. Trên giường bệnh, Tenma đã nói với Johan đang hôn mê rằng.

"Em phải cố gắng sống bởi vì tôi đã hy sinh hết tất cả để cứu em. Mất đi tất cả để cho em được sống." (chap 3)

Chúng ta dễ dàng thấy được Bác sĩ Tenma đã kỳ vọng Johan sống sót như thế nào, nhưng câu nói trên không phải là câu duy nhất mà Johan nghe thấy. Trong những phút giây bộc lộ những suy nghĩ của mình cho Johan đang hôn mê trên giường bệnh, bác sĩ Tenma đã nói về viện trưởng - người đã chặn đứng đường tiến trong sự nghiệp của mình là hạng người đó phải chết mới đúng. Johan đã biết được rằng một con người nhân hậu và tốt bụng như Tenma cũng mong ai đó phải chết. 

Bác sĩ Tenma mong muốn Johan được sống bởi lý tưởng mạng người là bình đẳng nhưng nếu như biết được Johan là quái vật thì sao? Quái vật liệu có ''bình đẳng'' như con người hay không? Nina nhận ra Johan là quái vật và đã muốn Johan phải chết. Bác sĩ Tenma nhận ra cậu bé mình cứu là quái vật nên đã truy lùng nó. Liệu khi lựa chọn lại một lần nữa, bác sĩ Tenma có còn kỳ vọng con quái vật được sống hay là muốn nó chết? Johan không mong muốn lối suy nghĩ mang tính hy vọng, cậu đã cố tránh thoát khỏi nó một lần khi xem mình là Nina - đứa con mà mẹ không kỳ vọng được sống. Và một lần nữa Johan lại cố tránh thoát khỏi nó bằng cách ép buộc bác sĩ Tenma phải giết mình.

Johan tạo ra một cuộc tự sát tập thể ở quê nhà Franz Bonaparta nhằm xóa đi bất kì thứ gì liên quan đến sự tồn tại của cậu như trong quyển sách hình "Quái vật không tên". Khi gặp bác sĩ Tenma, Johan đã ép người bác sĩ ấy phải giết mình khi dí súng vào người cậu bé bên cạnh, ép Tenma phải cho Johan một ''cái kết", tuy nhiên, con quái vật vẫn chẳng thể đạt được ''cái kết'' cho riêng mình dù đã ăn phát đạn đến từ người cha của cậu bé.

Câu hỏi ''Liệu có ai mong muốn Johan được sống hay không?" đã được tác giả dùng bác sĩ Tenma để trả lời vào những chap cuối. Tenma nghe theo lời khuyên của Nina tha thứ cho Johan, tiến hành phẫu thuật để cứu cậu. Cái kết của Monster khiến nhiều người khó hiểu khi vào trang cuối Johan biến mất trên giường bệnh nhân.

Con quái vật vẫn sống, nó không bị tiêu diệt bởi bất cứ người hùng nào, con quái vật không thua nhưng cũng chẳng thắng. Thay vì như một số bộ về quái vật và anh hùng thì ác tà sẽ luôn thua nhưng cái kết trong Monster lại là như vậy đấy, để một ô trống nhỏ cho mọi người tự điền vào. Dù sao thì con người là sinh vật đầy ''tiềm năng'' mà, cả tốt lẫn xấu.


*Chi tiết quyển sách hình "Quái vật không tên" - thứ dẫn dắt cuộc đời Johan.

- Xuyên suốt manga, Johan được thể hiện là một con người lạnh lùng với nét mặt vô cảm chẳng có tính người, đồng thời Johan cũng là loại nhân vật chẳng có một tí ô thoại nội tâm nào. Điều này làm cho người đọc rất khó nắm bắt được cậu ta đang nghĩ gì, nếu có lấy một điều để ta có thể xác định được một phần nào đó suy nghĩ của Johan thì chắc chỉ có các câu thoại của cậu và quyển sách hình "Nameless Monster".

- Khi bạn đang trong một tình trạng tồi tệ, một vài câu chữ cũng ảnh hưởng tiêu cực đến bạn. Điều này đúng với rất nhiều người, trong đó có Johan. Những cuốn sách hình của Franz Bonaparta(trong đó bao gồm cả "Nameless Monster") được biên tập viên của chính ông ta đánh giá là có ý nghĩa rất ác ý mặc dù chúng là sách hình dành cho trẻ con. Nếu đọc chơi chơi và không bận tâm vào ý nghĩa của nó thì không sao nhưng nếu ngược lại thì sao? Cộng kèm thêm việc bạn đang rơi vào tình huống tồi tệ nào đó nữa. Trường hợp của Johan cũng như vậy, cậu đọc chúng trong một môi trường bị kiểm soát và thiếu tình thương lúc còn nhỏ, còn tệ hại hơn nữa là cậu đọc chúng sau khi sự việc người mẹ Anna tỏ ra nhầm lẫn khi lựa chọn hai đứa con, đọc trong sự ngờ vực rằng giữa em gái và cậu, đứa nào bị mẹ bỏ rơi? Thế là quyển sách hình dễ dàng dẫn dắt cuộc đời của Johan.

- Nếu ai đã biết quyển sách hình trên thì sẽ thấy các hành động phạm tội giết hại các cặp vợ chồng từng nhận nuôi mình của Johan rất giống phong cách của con quái vật phía Đông - con quái vật khao khát muốn có một cái tên, nó lấy được tên của rất nhiều người nhưng đều ăn họ rồi lại trở về thành một con quái vật không tên. Còn con quái vật phía Tây thì khá "hiền" khi nói rằng.

"Tôi không cần tên, không có tên tôi cũng rất hạnh phúc, bởi vì chúng ta vốn là con quái vật không tên."

- Một số người thường hay nhầm lẫn rằng hai con quái vật Đông và Tây là hai thái cực của thiện và ác, con Đông lấy tên ăn người là ác còn con Tây thì là thiện khi bằng lòng với những gì sẵn có, nhưng có vẻ như bọn họ đã lầm. Như tôi đã nói ở trên, quyển sách hình của Frantz Bonaparta được chính biên tập viên của ông đánh giá là có ý nghĩa rất ác ý. 

- Nếu con quái vật phía Đông ít nhất còn có mong muốn đạt được một cái tên thì con quái vật phía Tây lại thoải mái với việc không tên. Nói là vui vẻ thế chứ nó cũng chẳng khác gì đang nằm trong tuyệt vọng đâu. Có thể nói nếu Johan sống theo con quái vật phía Tây thì sẽ như thế này.

 Cuộc sống này đâu có ý nghĩa gì, làm quái gì có ai yêu thương ta, cần quái gì có một gia đình chứ, ta vẫn thật hạnh phúc.

- Theo cách nhìn của tôi thì phần nào đó nó còn tệ hại hơn cả con phía Đông. Mà giờ chuyển lại về con phía Đông nhé. Khát khao một cái tên nghe thì đơn giản nhưng con quái vật không tên lại cứ trỗi dậy và ăn người mà nó lấy tên.

- Con quái vật phía Đông có mong muốn đạt được một cái tên nhưng sau đó nó lại không muốn giữ lấy cái tên mà mình kiếm được, điều này thật sự rất mâu thuẫn. Bây giờ ta phải lồng ghép con quái vật phía Đông này và Johan vào nhau để có thể hiểu thêm.

- Johan được nhận nuôi từ nhiều cặp vợ chồng, cậu có lẽ đã từng mong muốn tạo ra một gia đình hạnh phúc cho riêng mình (giống như con quái vật mong muốn có được tên, chui vào người khác sống để lấy tên của họ), sau đó cậu lại giết hết các cặp vợ chồng nhận nuôi mình (con quái vật ăn lấy những người mình lấy tên rồi trở về lại thành con quái vật không tên). Cứ như thế và như thế mãi cho đến khi Johan trở thành người cuối cùng trên thế gian này( con quái vật phía Đông nuốt luôn con bên phía Tây rồi đơn độc một mình trên thế gian).

- Giờ tôi đặt ra một câu hỏi là tại sao Johan lại không thật sự chung sống và cảm thấy hạnh phúc với bất kì một trong gia đình mà cậu ta được nhận nuôi đi? Johan vì sao không làm như thế? Chỉ đơn giản vì cậu ta là quái vật thôi ư? Tôi cũng tự trả lời luôn đây. Nếu chúng ta đi nhìn lại một lượt những gì tôi viết ở phía trên thì sẽ thấy Johan không hề có bất cứ một niềm tin nào về việc có thể sống trong một "ngôi nhà hạnh phúc" cả. Cứ mỗi lần tạo dựng một gia đình mới là con quái vật không tên trong Johan lại đói bụng cồn cào.

"Nhìn tôi đây! Nhìn tôi đây! Con quái vật trong người tôi đã trở nên to như thế này rồi! Bác sĩ Tenma ạ!!" (Johan Liebert, chap 17)

- Johan có mong muốn nhưng cậu không thể hiểu được một gia đình hạnh phúc là như thế nào,  những kí ức quá khứ trong khoảng thời gian cậu còn sống trong môi trường "thiểu tình thương" và những suy nghĩ mang tính tuyệt vọng sau này không cho phép cậu có được nó. Thế nên ta thấy được hành động phạm tội của Johan xuyên suốt manga, giết hết những gia đình nhận nuôi cậu. Giờ tôi sẽ trình bày vài bằng chứng về quan điểm này của tôi bằng các lời nhận xét về Johan của Karl và Lotte trong tiểu thuyết Another Monster.


"Thành thật thì... giờ tôi không muốn nói về vấn đề này bởi vì nó khiến tôi cảm thấy như một thằng ngốc vậy, nhưng tôi không nghĩ tôi vẫn còn nắm bắt được chuyện gì đã xảy ra. Thời gian trôi qua, tôi thấy bản thân cuộn mình trong chăn và run rẩy sợ hãi. Nhưng tôi không biết liệu tôi có thể nói rằng ghét cậu ta hay không... Ở trên tầng thượng của ngôi trường mà tôi đã mở lòng với Johan... Vào lúc hoàng hôn. Vì một vài lí do, tôi đã nói với cậu ta về những khao khát của tôi. Tôi đã dành hầu hết cuộc đời mình bằng việc di chuyển từ cô nhi viện này sang cô nhi viện khác nên khái niệm về một buổi tối, khi ánh sáng tỏa ra và gia đình ngồi tụ họp ở nhà với mùi hương của bữa tối... đó là hình ảnh đặc biệt mà tôi cất giữ rất sâu ở trong tim. Khi tôi thổ lộ ra những điều đó, cậu ta dạo bước ở phần rìa của mái nhà. Khi cậu ta quay về phía tôi... cậu ta đã khóc. Tôi vẫn không tin những hàng nước mắt đó là giả. Chúng là những giọt nước mắt hoàn toàn thật lòng và chân thành. Tôi đoán là trải nghiệm đó đã ngăn tôi ghét bỏ cậu ta."
                                                                                                     (Karl Schuwald trong Another Monster, chương 9)


"Tôi không biết liệu Johan có thật sự là người ngăn nắp và có quy trình hay không... Cậu ta có thể đạt được những gì cậu ta muốn rất dễ dàng đến mức đưa ra kết thúc sớm cho sự việc. Cậu ta đã chán ghét với tiền tài và danh vọng trước khi cậu ta có được nó. Nhưng điều Karl đã muốn là điều gì đó mà Johan không bao giờ có được... Karl đã muốn một ánh sáng toả ra từ ngôi nhà vào ban đêm... cảnh người người tấp nập trở về nhà... một gia đình hòa hợp... sự ấm cúng và sự liên kết giữa các thành viên trong gia đình... Tất cả những diều Johan không thể có được... và không thể hiểu được... Chắc là cậu ta không thể giết những người mong muốn những điều đấy."
                                                                                                             (Lotte Frank trong Another Monster, chương 10)